█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Z pewnością wielu z nas zastanawiało się kiedyś nad tym, czym są widoczne z daleka (zwłaszcza w zimowym okresie) "zielone kule", rosnące na gałęziach niektórych drzew. Te gigantyczne, bo mierzące czasami nawet ponad metr średnicy "bombki choinkowe" to krzewy jemioły pospolitej. Jemioły są półpasożytami - dzięki swoim małym, grubym i skórzastym liściom prowadzą one fotosyntezę, ale wodę i składniki mineralne pobierają za pomocą cienkich korzeni z tkanek żywiciela. Nie są zbyt szkodliwe dla swojego gospodarza. W zależności od odmiany, żywicielami jemioły pospolitej mogą być drzewa liściaste, sosna (rzadziej świerk i modrzew) albo jodła. Najbardziej znana jest związana z drzewami liściastymi odmiana album, co wynika nie tylko ze stosunkowo dużej liczebności jej osobników, ale także z tego, że są one każdego roku przez kilka miesięcy wyraźnie widoczne w bezlistnych koronach drzew. Jemioła pospolita to najbardziej rozpowszechniony w Europie, dziko rosnący gatunek jemioły (stąd alternatywna nazwa - jemioła europejska). Występuje ona naturalnie także w Polsce.

Jemioła zawsze posiadała duże znaczenie w kulturze, symbolice i medycynie. Już w starożytności była ona uważana za dar bogów i przypisywano jej szereg drogocennych, magicznych właściwości. Nie ma chyba na świecie drugiej rośliny, która byłaby w takim stopniu kojarzona ze szczęściem. Do dziś niektórzy wierzą, że pędy jemioły zawieszone pod sufitem lub nad drzwiami odganiają złe moce oraz zapewniają domownikom szczęście i bogactwo (w tradycji polskiej znajduje to wyraz w zawieszaniu gałązek jemioły podczas świąt Bożego Narodzenia i w Nowy Rok). Ogólnie znany jest też zwyczaj całowania się pod jemiołą, co z kolei ma przynosić szczęście w małżeństwie. Od zamierzchłych czasów różne części jemioły były traktowane jako cudowny, pomagający na wszystko środek leczniczy, w tym także afrodyzjak oraz lek na płodność. I choć jest w tym sporo przesady, trzeba jednak przyznać, że jemioła rzeczywiście posiada pewne właściwości lecznicze. Przykładowo wyciągi z jej pędów i liści obniżają ciśnienie krwi, dzięki czemu znajdują zastosowanie przy leczeniu niektórych chorób serca. Należy jednak pamiętać o tym, że wszystkie części jemioły są trujące dla człowieka w bezpośrednim spożyciu.

Rodzimy i najbardziej rozpowszechniony gatunek jemioły w Europie, w tym także w Polsce. Posiada cztery podgatunki różniące się przede wszystkim rodzajem żywiciela (trzy z nich występują w Polsce). Podstawowy podgatunek to jemioła pospolita (V. album L. subsp. album). Jest on związany z drzewami liściastymi, którymi w Polsce są przede wszystkim topole, lipy i jabłonie. Drugi podgatunek - jemioła rozpierzchła (V. album L. subsp. mustriacum) rośnie na sosnach (rzadziej świerkach i modrzewiach), trzeci - jemioła jodłowa (V. album L. subsp. abietis) - wyłącznie na jodłach. Czwarty i ostatni podgatunek to V. album L. subsp. meridianum; w odróżnieniu od trzech poprzednich nie występuje on jednak w Europie.

Występowanie Zasięg. Europa i południowo-wschodnia Azja. Największym zasięgiem charakteryzuje się główny podgatunek album - występuje on niemal w całej Europie oraz w dużej części Azji. Zasięg podgatunków austriacum i abietis jest ograniczony do Europy Środkowej, natomiast subsp. meridianum występuje w południowo-wschodniej Azji. Biotop. Głównie niziny i wyżyny, rzadziej niższe partie gór (maksymalnie do wysokości około 1300 m.n.p.m.). W zależności od podgatunku, jemioła pospolita może być związana z wieloma lub tylko z jednym gatunkiem żywiciela. Najbardziej rozpowszechniony podgatunek album może rosnąć na wielu drzewach liściastych, a jego najczęstszymi żywicielami są topole, lipy, jabłonie, grusze, brzozy, jesiony, klony i wierzby (dużo rzadziej są to dęby). Z kolei jemioła jodłowa (subsp. abietis) jest związana wyłącznie z jodłami. → Jednym z najczęstszych żywicieli podstawowego podgatunku jemioły pospolitej są topole, w tym głównie czarna i kanadyjska (na zdj. porośnięta krzewami jemioły P. xcanadensis 'Serotina'). Preferencje. Roślina wybierająca tereny z łagodnymi zimami. Preferencje związane z żywicielem są zależne od podgatunku (patrz wyżej). Długość życia i tempo wzrostu. Krzew krótkowieczny, wolno rosnący. Osiąga wiek 50-70 lat (jego długość życia jest dodatkowo w oczywisty sposób ograniczona pozostałą długością życia gospodarza).   Zastosowanie Zimozielone, kuliste krzewy jemioły są ozdobą drzew liściastych w okresie zimowym. Wyciągi z pędów i liści są stosowane pomocniczo w leczeniu choroby nadciśnieniowej (obniżają ciśnienie tętnicze krwi).

Pokrój Niewielkie, kuliste kępy "siedzące" lub wiszące na gałęziach drzew. Rozmiary. Średnica krzewu 0.5-1(1.5)m. Szczegóły pokroju. Pień cienki, wielokrotny. Korona gęsta, kulista. Gałązki widlasto rozgałęzione, łamliwe.   Korzenie Cienkie i delikatne, rozgałęzione pod korą żywiciela i przenikające do jego tkanek za pomocą niewielkich ssawek.   Kora Zielonkawa do ciemnobrązowej, posiada nieprzyjemny zapach i gorzki smak.

Liście Blaszkowate, pojedyncze, zrośnięte parami u nasady przypominają nieco śmigła samolotu. Blaszka szerokolancetowata, zwężająca się u podstawy (języczkowata), o rozmiarach 2-8 x 0.8-2.5cm, całobrzega, błyszcząco ciemnozielona z żółtawym odcieniem, gruba, skórzasta i sztywna, obustronnie naga, posiada równoległą nerwację. Największe liście (do 8cm długości) posiada jemioła jodłowa, najmniejsze (2-4cm) - jemioła rozpierzchła; liście podstawowego podgatunku album mają pośrednią długość (3-5cm). Ustawienie: naprzeciwległe (dokładniej nakrzyżległe), siedzące, zrośnięte nasadą po 2 (rzadziej 3) sztuki. Okres występowania: cały rok (roślina zimozielona). Trwałość liści ok. 15 miesięcy. Zimą liście przybierają często oliwkowozielony kolor. → Naprzeciwległe, bezogonkowe liście jemioły pospolitej mają języczkowaty kształt. Są one często łukowato wygięte.

  Kwiaty / Owoce i nasiona

Kwiaty rozdzielnopłciowe, rozmieszczone dwupiennie (przeważają żeńskie osobniki), częściowo wiatro-, a częściowo owadopylne (zapylane głównie przez muchówki), nektarodajne, zebrane na szczytach pędów w pęczki po 3-5 sztuk. Pojedyncze kwiaty drobne i niepozorne, w przybliżeniu kuliste, o średnicy 2-3mm, żółtawe, przyjemnie pachnące. Kwiaty męskie z pojedynczym okwiatem, 4-krotne, z 4 beznitkowymi pręcikami (zrośniętymi z okrywą kwiatową). Kwiaty żeńskie mniejsze, ich okwiat składa się z 3 lub 4 wąskich łatek, słupek dolny, krótkoszyjkowy, z szerokim, poduszkowatym znamieniem. Okres kwitnienia: (II)III-IV(V).

Owoce i nasiona. Zgrupowane po 2-6 sztuk, małe, kuliste, półprzezroczyste jagody. W zależności od podgatunku ich kolor może być biały (główny podgatunek album) lub żółty (subsp. austriacum i subsp. meridianum). Zawierają po 1-2 miękkich i mięsistych, nie osłoniętych okrywą nasion (każde nasiono zawiera z kolei po 1-3 zarodków, a więc tak naprawdę to ono jest właściwym owocem!). Ze względu na bardzo dużą lepkość miąższu, owoce łatwo przyklejają się do gałęzi drzew. Są bardzo soczyste i chętnie zjadane przez ptaki (zwłaszcza jemiołuszki), które w ten sposób przyczyniają się do rozprzestrzeniania nasion (ba, mają w tym procesie kluczowe znaczenie, ponieważ tylko one mogą przetransportować gęste i ciężkie, pozbawione aparatu lotnego nasiona na gałęzie drzew; jest to więc przykład zoochorii). Ale uwaga - dla ludzi "jagody" jemioły są mocno trujące! Okres dojrzewania owoców: (IX)X-XII. Owoce często utrzymują się na drzewie przez całą zimę.

Żółtawe kwiaty jemioły pospolitej są drobne i niepozorne.	Owoce jemioły pospolitej to białe, półprzezroczyste, lepkie jagody.

  Drewno

Ze względu na niewielkie rozmiary rośliny bez znaczenia użytkowego.
█ W ramach ciekawostki podajmy, że jemioła pospolita jako jeden z bardzo nielicznych wyjątków wśród drzew i krzewów nie tworzy w drewnie słoi. Jest to tym bardziej zadziwiające, że roślna występuje w klimacie umiarkowanym, a więc o zaznaczonej sezonowości!

  Inne informacje

█ UWAGA! Wszystkie części jemioły są trujące.

  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...

Początek strony

MOJEDRZEWA.PL

Copyright © 2006-2025 by Piotr Gach

Zobacz też:
Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych
Tomasz Niechoda, Janusz Korbel -
Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego
Monumental Trees
Konkurs Drewno jest wspaniałe (Nadleśn. Łopuchówko)