█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Wierzba krucha to jedna z dwóch (obok wierzby białej) dużych, wyrastających w wysokie i okazałe drzewa przedstawicielek rodzaju w Polsce (trzecia duża wierzba - wierzba płacząca - nie jest naszym rodzimym gatunkiem). Drzewo to jest bardzo podobne do wierzby białej, od której różni się głównie dłuższymi i szerszymi, obustronnie nagimi liśćmi, gałązkami wyrastającymi pod kątem prostym, bardzo łatwo wyłamującymi się z trzaskiem u nasady oraz jeszcze gorszym jakościowo i bardziej kruchym (nazwa!) drewnem.

Jeden z ok. 25(-30) naturalnie występujących w Polsce gatunków wierzby, obok wierzby białej oraz wierzby iwy najbardziej tu rozpowszechniony. Tworzy liczne, trudne do odróżnienia mieszańce, m.in. z wierzbą białą (mieszańce o nazwie Salix × rubens) oraz pięciopręcikową (Salix × meyeriana). Z odmian ozdobnych można wspomnieć o Salix fragilis var. decipiens - krzew lub małe drzewo o czerwonych młodych pędach.

Uwaga. Poniżej ograniczono się głównie do wskazania najistotniejszych różnic pomiędzy omawianą tu wierzbą kruchą, a podobną do niej, także często występującą w Polsce wierzbą białą, której szczegółowy opis został zamieszczony oddzielnie.

Wierzba krucha, wraz z wierzbą białą i topolami, tworzy rozległe, okresowo zalewane nadrzeczne łęgi wierzbowo-topolowe; poza tym występuje w okolicach rozmaitych zbiorników wodnych, np. jezior, stawów itp. Gatunek ten jest pod względem wody nieco mniej wymagający niż wierzba biała i dlatego sadzi się go także w bardziej suchych miejscach, takich jak miedze, pobocza dróg itp. Wierzba krucha zasiedla nie tylko niziny, ale również piętro pogórza; w Polsce dochodzi wyżej niż wierzba biała - do ok. 1000(1200)m.n.p.m. Mieszańce z wierzbą białą i pięciopręcikową poszerzają zasięg gatunku, pierwotnie ograniczony do Europy od Szwarzwaldu do Rosji i od Morza Śródziemnego do środkowej Szwecji. Drzewo sadzone (i częściowo dziczejące) także w Ameryce Północnej. Preferuje mokre (okresowo zalewane), najlepiej piaszczysto-żwirowe gleby oraz duże nasłonecznienie. Zastosowanie podobne jak wierzby białej (m.in. często sadzona przy drogach wiejskich i ogławiana). Rozmiary drzew obu gatunków są bardzo zbliżone do siebie, aczkolwiek w literaturze często spotyka się podawanie nieco mniejszej wysokości wierzby kruchej; zwykle drzewo to dorasta do 20-25(30)m. █ Najgrubsza wierzba krucha w Polsce rośnie w Wodzisławiu Śląskim. Drzewo to, o nazwie Wierzba Kazimiera, przy wysokości 20.5m posiada (pojedynczy!) pień o obwodzie 7.91m (Φ 2.52m) (PG+KB+MK, 2013) (patrz też punkt Wybrane okazy). Znanych jest jeszcze co najmniej kilka rosnących w naszym kraju osobników tego gatunku o obwodzie pnia przekraczającym 7m. Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy.

Wierzba krucha to okazałe drzewo liściaste o grubym pniu i szerokiej, luźnej koronie z potężnymi konarami. W odróżnieniu od wierzby białej, wierzchołki konarów wierzby kruchej nie zwieszają się (są odstające). Drzewo dość często tworzy wielokrotny pień.

Ogławianie wierzby kruchej stosuje się głównie w celu pozyskania drewna na opał lub ze względów dekoracyjnych. Gałązki tego drzewa, ze względu na swoją kruchość, nie nadają się do wyplatania.

  Wybrane okazy

█ Wierzba Kazimiera w Wodzisławiu Śląskim. Obwód pnia: 7.91m (Φ 2.52m) (PG+MK+KB, 2013). Była to prawdopodobnie najgrubsza wierzba krucha w Polsce. Drzewo rosło nad rzeką, przy mostku przy ulicy Bojowników. Dokonało żywota w 2019 r.

Młode pędy wierzby kruchej, początkowo błyszcząco ciemnooliwkowozielone, w ciągu lata stają się brązowoszare. W przeciwieństwie do wierzby białej, są one cały czas nagie, błyszczące i rozwidlają się zwykle pod kątem prostym. Gałązki wierzby kruchej bardzo łatwo wyłamują się u nasady z charakterystycznym trzaskiem. Wetknięte w ziemię łatwo się ukorzeniają. Nagie i błyszczące, ciemnobrązowe pąki mają wydłużony, wygięty kształt. Lancetowate, długokończyste liście są wyraźnie większe niż u wierzby białej - osiągają 10-15(17)cm długości i 2-3(4)cm szerokości (najszersze w dolnej części), na brzegu są płytko, odlegle, haczykowato piłkowane, z gruczołkami w zatokach ząbków (a nie na ich końcach jak u wierzby białej!), z góry błyszcząco (ciemno)zielone, od spodu sinozielone, pokryte białawym woskowatym nalotem, obustronnie nagie (kolejna bardzo ważna różnica!). Ustawienie liści skrętoległe na krótkich, 0.5-1mm ogonkach z 2-4 gruczołami. Przylistki drobne lub brak. Kwiaty wierzby kruchej są rozdzielnopłciowe, rozmieszczone dwupiennie i owadopylne. Są one zebrane w dosyć sztywne kotki, osadzone na ok. 1cm szypułkach. Kotki męskie walcowate, lekko wygięte, długości do 6-7cm (nieco dłuższe niż u wierzby białej), żółtawe. Pojedyncze kwiaty męskie bardzo drobne, bez okwiatu, posiadają 2 pręciki z silnie owłosionymi nitkami oraz 2 miodniki. Kotki żeńskie podobnego kształtu i rozmiarów jak męskie, jasnozielonkawe. Pojedyncze kwiaty żeńskie także bardzo drobne i pozbawione okwiatu, posiadają jeden słupek zakończony rozpostartymi jasnożółtymi ramionami oraz 1 miodnik. Wierzba krucha zakwita pod koniec marca (ok. 2 tygodnie wcześniej niż biała) i kwitnie do maja, w czasie rozwijania się liści. Miękkie i lekkie drewno wierzby kruchej jest jeszcze gorszej jakości niż u wierzby białej (jedno z najgorszych nawet spośród wierzb!), poza tym o podobnych właściwościach. Jest czasami używane do produkcji palet, beczek, drewnianych protez itp.; bywa też wykorzystywane jako opał, do czego jednak niezbyt się nadaje, bo ma niską wartość kaloryczną, a ponadto źle się pali.

Brunatnoszara i głęboko spękana kora wierzby kruchej jest bardzo podobna do występującej u wierzby białej.	Oliwkowozielone, z czasem szarobrązowe pędy wierzby kruchej rozgałęziają się pod kątem prostym, co odróżnia ją od wierzby białej.

	Lancetowate liście wierzby kruchej osiągają rozmiary 15x3cm; są więc wyraźnie większe niż u wierzby białej. Dodatkowa różnica polega na całkowitym braku owłosienia i to z obu stron; liście u wierzby kruchej z góry są błyszcząco cielmozielone, z dołu - szarozielone i jak gdyby delikatnie woskowane.

Osiągające 6(-7)cm kotki żeńskie wierzby kruchej są nieco dłuższe niż u wierzby białej (na zdjęciu po lewej w powiększeniu kwiaty z widocznymi żółtymi znamionami słupków). Pod koniec maja zamieniają się one w białe, puszyste owocostany (po prawej) składające się z torebek nasiennych zawierających liczne owłosione nasiona.

↑ Jasne drewno wierzby kruchej ma słabo zaznaczoną twardziel. → Kruche drewno wierzby kruchej sprawia, że drzewo to często ulega złamaniom.

Początek strony

MOJEDRZEWA.PL

Copyright © 2006-2025 by Piotr Gach

Zobacz też:
Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych
Tomasz Niechoda, Janusz Korbel -
Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego
Monumental Trees
Konkurs Drewno jest wspaniałe (Nadleśn. Łopuchówko)