█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Blisko spokrewniony z magnoliami tulipanowiec amerykański jest, podobnie jak one, uważany za jedno najpiękniejszych drzew ozdobnych świata. W przeciwieństwie jednak do magnolii, jest to drzewo bardzo duże, w swojej ojczyźnie dorastające nawet do 60m wysokości, co daje mu, obok niektórych topól balsamicznych, pierwsze miejsce na liście najwyższych drzew liściastych Ameryki Północnej i jedno z pierwszych w ogóle (m.in. po eukaliptusie królewskim oraz takich iglastych drzewach-gigantach jak sekwoja, mamutowiec, choina, daglezja i świerk). Ale to nie wysokość jest głównym atutem tulipanowca. Drzewo wyróżnia się przede wszystkim niezwykle atrakcyjnymi, stojącymi na gałęziach, dużymi, zielonożółtymi kwiatami o kielichowatym kształcie. Nie mniej dekoracyjne od kwiatów są liście tulipanowca. Posiadają one bardzo unikalny, prostokątny w obrysie kształt tworzony przez dwie pary klap bocznych i charakterystycznie "uciętą" klapę wierzchołkową. Liście są duże - ich wielkość jest porównywalna z wielkością dłoni; latem są one intensywnie (ciemno)zielone, jesienią zaś przebarwiają się na jaskrawy, złocistożółty lub pomarańczowoczerwony kolor.

Poza bardzo nietypowym i wyjątkowo atrakcyjnym wyglądem kwiatów i liści, tulipanowiec jest interesujący z jeszcze jednego powodu. Otóż wraz z magnolią (i po miłorzębie) jest to jedno z najstarszych żyjących obecnie na Ziemi drzew liściastych. Rośliny tego typu pojawiły się na naszej planecie już w okresie kredy; ich piękne kwiaty mimo, że duże i bardzo efektowne, są jednymi z najprymitywniejszych wśród roślin okrytozalążkowych i posiadają wiele cech pierwotnych.

Jak nietrudno się domyślić po nazwie, tulipanowiec amerykański pochodzi z Ameryki Północnej. W Europie drzewo to jest sadzone od ponad 300 lat. Ze względu na okazałe rozmiary i wyniosłą sylwetkę idealnie sprawdza się jako drzewo reprezentacyjne, zwłaszcza sadzony pojedynczo w parkach, dużych ogrodach i na dużych placach. Jednak z powodu swoich niezwykłych walorów dekoracyjnych, jest często sadzony także w mniejszych ogrodach i przy domach. Ostatnio bardzo duże zainteresowanie tulipanowcem obserwuje się również w Polsce; sadzonki tego drzewa można obecnie znaleźć praktycznie w każdym większym hipermarkecie, nie mówiąc już o sklepach ogrodniczych czy szkółkach drzew i krzewów ozdobnych. Efektem tych działań jest coraz większa ilość młodych drzewek tulipanowca, pojawiających się w parkach, ogrodach, na osiedlach, przy drogach itp.

Jeden z dwóch gatunków tulipanowca, w Europie uprawiany znacznie częściej niż jego azjatycki kuzyn - tulipanowiec chiński (L. chinense).
█ Tulipanowiec jest czasami niesłusznie nazywany żółtą topolą (ang. yellow poplar), choć gatunki te nie są blisko spokrewnione.

Zdjęcie pobrano z witryny angielskiej Wikipedii   Występowanie Zasięg. Wschodnia część Ameryki Północnej. Biotop. Doliny rzek, wigotne zbocza górskie itp. Występuje głównie jako domieszka do innych drzew w lasach liściastych i mieszanych, choć czasami tworzy też czyste drzewostany. Preferencje. Lubi gleby świeże i żyzne, obojętne do lekko kwaśnych, unika natomiast zbyt mokrych, jak również bardzo suchych oraz wapiennych. W Europie Środkowej wytrzymuje warunki zimowe, choć młode osobniki mogą przemarzać podczas surowych zim. Drzewo światłolubne, wymagające stanowisk nasłonecznionych lub co najwyżej lekko zacienionych. Długość życia i tempo wzrostu. Drzewo stosunkowo długowieczne, szybko rosnące (szczególnie w początkowej fazie). Osiąga wiek 200-400(700) lat. Tempo wzrostu 40-80cm/rok. █ Wg przewodnika autorstwa C. Pacyniaka, najstarszy w Polsce tulipanowiec amerykański rośnie w miejscowości Pożarowo (woj. wielkopolskie) i liczy ok. 230 lat.   Zastosowanie Piękne drzewo ozdobne, sadzone w parkach i ogrodach niemal całego świata (wyjątkowo także w eksperymentalnych uprawach leśnych). Najlepiej prezentuje się jako tzw. soliter, czyli sadzony pojedynczo w szczególnie eksponowanych miejscach, np. na środku trawnika. W Ameryce Pólnocnej należy do ważnych roślin miododajnych. Korzeń tulipanowca jest w USA stosowany jako dodatek smakowy do niektórych gatunków piwa. Kora znajduje zastosowanie w medycynie.

  Pokrój / Korzenie

Pokrój. Bardzo wysokie i okazałe drzewo liściaste o grubym i prostym pniu oraz niezbyt szerokiej, wyniesionej koronie. W swojej ojczyźnie należy do najwyższych drzew liściastych, często charakterystycznie wystając ponad poziom dębów, klonów oraz innych drzew, wraz z którymi współtworzy lasy. Rozmiarami i pokrojem tulipanowiec amerykański przypomina niektóre gatunki topoli balsamicznych; znajduje to odzwierciedlenie w jego potocznej nazwie "żółta topola".
Rozmiary. Wysokość do 25-30(35)m (w ojczyźnie nawet do 60m!). Średnica pnia 1.5-2m (w ojczyźnie nawet do 3m!).
█ Jak podaje strona Tall Trees, najwyższy obecnie tulipanowiec na świecie rośnie w Great Smoky Mountains National Park w Karolinie Południowej w USA i mierzy 58.5m (WB, 2011, laser). Istnieją wszakże zapisy o osobnikach przekraczających nawet 60m! W Europie rekord należy do drzewa rosnącego w Kleve w Niemczech i wynosi 38.8m (JPh, 2011, laser). Najgrubsze w Europie drzewo tego gatunku rośnie w Warnsveld w Holandii i mierzy 6.76m obwodu pnia (Φ 2.15m). Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy.
█ Najgrubszy i być może najwyższy tulipanowiec w Polsce rośnie w Sichowie w gm. Męcinka w woj. dolnośląskim. Drzewo to posiada pień o obwodzie 5.00m (Φ 1.59m) (PG+KW, 2014), a jego wysokość wynosi 32m (PG+KW, 2014, laser) (patrz też punkt Wybrane okazy). Z kolei wg przewodnika NAJSTARSZE DRZEWA W POLSCE C. Pacyniaka z 1992 r., najgrubszy (i najstarszy) tulipanowiec rósł (w czasie wydawania przewodnika) w Pożarowie w woj. wielkopolskim. Obwód pnia tego drzewa wynosił wówczas 4.40m (Φ 1.40m), a jego wysokość była równa 26m. Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy.
Szczegóły pokroju. Pień gruby i prosty, prawie zawsze pojedynczy. Korona u młodych drzew wąska, stożkowato-kolumnowa, potem staje się nieco szersza i wyniesiona, nadal jednak pozostaje niezbyt szeroka i raczej kolumnowa. W stanie ulistnionym korona jest gęsta i zwarta, dająca głęboki cień. Konary grube i niezbyt długie, w dolnej części korony często prawie poziome, wyżej ukośnie wzniesione.
System korzeniowy sercowaty, z grubymi i mięsistymi, głęboko sięgającymi korzeniami głównymi. Korzenie wrażliwe na zbicie gleby i na przesadzanie - bardzo łatwo się łamią, a uszkodzone szybko gniją (należy przesadzać z dużą bryłą korzeniową!).

Nazywany "żółtą topolą" tulipanowiec amerykański to klasycznie zbudowane, bardzo wysokie i okazałe drzewo liściaste. W młodości jego pokrój jest wąski, później staje się znacznie szerszy.

  Wybrane okazy

█ Tulipanowiec w Sichowie. Najgrubszy, a prawdopodobnie także najwyższy tulipanowiec w Polsce rośnie w parku zlokalizowanym na terenie wsi Sichów (gmina Męcinka) w woj. dolnośląskim. Rekordzista mierzy w obwodzie równe 5m (Φ 1.59m; PG+KW, 2014), a jego wysokość wynosi 32m (PG, 2014, laser). Drzewo to, będące pomnikiem przyrody, ma bardzo rozłożystą koronę, która jednak w wierzchołkowej części jest nieco przerzedzona (posusz) i tym samym zdradza lekkie objawy zamierania.

Więcej...     Kora Szara do brunatnoszarej, dość głęboko podłużnie bruzdowana (bruzdy tworzą siatkowatą strukturę), posiada gorzkawy i aromatyczny smak. █ Podobnie jak pokrój, także i kora tulipanowca jest podobna do występującej u topoli balsamicznych. █ Surowa, zielona kora tulipanowca była niegdyś uważana za afrodyzjak (żuto ją jak gumę do żucia). →→ Dorosłe tulipanowce posiadają szarą, dosyć głęboko bruzdowaną korę.

Więcej...   Okryte dwiema łuskami pąki są charakterystycznie spłaszczone. Pąki kwiatowe przed rozwinięciem bardzo się powiększają.   Pędy i pąki Młode pędy obłe (tylko w okolicach węzłów nieco kanciaste), błyszcząco czerwonobrązowe, nagie, z delikatnym woskowatym nalotem, posiadają blaszkowaty rdzeń. Pąki owalne, lekko wygięte i charakterystycznie spłaszczone (łopatkowate), długości do 1cm, okryte dwiema zrośniętymi, ciemnoczerwonymi lub brunatnoczerwonymi łuskami stanowiącymi w istocie przekształcone przylistki.

  Liście

Blaszkowate, pojedyncze. Blaszka o niezwykle charakterystycznym kształcie: w zarysie kwadratowa, z dwiema parami klap bocznych i poprzecznie "uciętą" klapą wierzchołkową; klapa ta posiada często lekkie wcięcie w środku, przez co jest dwuwierzchołkowa. Liście duże - długości 10-15(20)cm i podobnej szerokości, całobrzegie, z wierzchu zielone do ciemnozielonych, od spodu matowe i nieco woskowane. Ustawienie: skrętoległe na bardzo długich ogonkach (długości w przybliżeniu takiej jak blaszka). Liście posiadają bardzo duże, jasnozielone, miękkie i delikatne przylistki. Okres występowania: (IV)IV/V-X. Liście rozwijają się pod koniec kwietnia. Jesienią efektownie przebarwiją się na kolor intensywnie żółty lub pomarańczowy (do ciemnoczerwonego).
█ Liście młodych drzew są zwykle głębiej klapowane i wyraźnie większe niż u dorosłych.

↑ Liście posiadają bardzo duże, jasnozielone przylistki.

Liście tulipanowca amerykańskiego są bardzo duże; ich rozmiary (zwłaszcza na silnych pędach odroślowych) mogą przekraczać nawet 20cm.

  Kwiaty

Obupłciowe, owadopylne i miododajne (choć zapylane głównie przez chrząszcze), pojedyncze, siedzące na wierzchołkach pędów, duże - o średnicy ok. 5cm, przy zakwitaniu nieco dzwonkowate, potem o znacznie rozchylonych płatkach. Posiadają 6 płatków korony i 3 działki kielicha. Płatki żółtozielone z ciemniejszym, pomarańczowożółtym fragmentem u podstawy. W środku kwiatu znajduje się duży, białawy stożek utworzony z wydłużonego dna kwiatowego oraz licznych paskowatych słupków. Stożek otoczony jest dużą ilością długich na 3-5cm, grubych i mięsistych, jaskrawożółtych pręcików. Piękne kwiaty tulipanowca stanowią jeden z jego najważniejszych walorów dekoracyjnych. Niestety często toną one w powodzi dużych i gęsto rozmieszczonych liści. Okres kwitnienia: V/VI-VI/VII (po rozwinięciu się liści). Kwiaty zakwitają na przełomie maja i czerwca. Kwitną około jednego miesiąca.
█ Tulipanowiec jest jednym z ważniejszych miododajnych drzew w USA. Jego kwiaty dają dobrej jakości, ciemnoczerwony miód. Nektar jest produkowany tylko przez pomarańczowe części kwiatu.

Piękne, duże kwiaty są obok liści największą ozdobą tulipanowców. █ Kwiaty tulipanowca są uważane za jedne z najprymitywniejszych wśród roślin okrytozalążkowych. Cechuje je identyczność płatków korony i działek kielicha (które wspólnie są określane mianem tzw. "listków okwiatu") oraz spiralne ustawienie wszystkich części kwiatu. Kwiaty posiadają ponadto bardzo dużą ilość paskowatych słupków i grubych, mięsistych pręcików. Elementy te są ułożone spiralnie na mocno wydłużonym dnie kwiatowym.

Więcej...     Owoce i nasiona Wyprostowane, szyszkowate owoce zbiorowe długości 6-8(10)cm, najpierw zielone, po dojrzeniu jasnobrązowe. Każda taka "szyszka" jest złożona z wąskich, paskowatych, jednonasiennych skrzydlaków (owocki) długości ok. 3cm, osadzonych spiralnie w liczbie 60-70 na zdrewniałym trzpieniu. Nasiona są chętnie jedzone przez ptaki i inne drobne zwierzęta (wiewiórki, myszy itp). Okres dojrzewania owoców: X-XI. Zielone owoce jak na zdjęciu poniżej po lewej pojawiają się już na przełomie czerwca i lipca, po czym w prawie niezmienionej postaci utrzymują się aż do października. █ Zdolność kiełkowania nasion zachowuje się przez okres 4-7 lat, jest jednak bardzo mała - rzędu 2-5%. → Owoce tulipanowca amerykańskiego są zebrane w szyszkowate, stojące owoce zbiorowe. Zasuszone utrzymują się one na drzewie aż do wiosny.

  Drewno / Inne informacje

Drewno. Biel kremowobiały (stąd często używana nazwa angielska Whitewood - białe drewno), twardziel bladozielona lub jasnożółta do brązowej, z czerwonymi, brunatnymi lub nawet czarniawymi promieniami (w zależności od składu gleby). Drewno posiada piękne słoje, jest lekkie i miękkie, niezwykle łatwe w obróbce, ale niezbyt odporne na czynniki atmosferyczne i grzyby, dlatego polecane głównie do zastosowań wewnętrznych. Jest stosowane w przemyśle papierniczym, do wyrobu wysokiej jakości oklein i paneli, do produkcji ołówków, zapałek, elementów rozmaitych narzędzi oraz instrumentów muzycznych (pianin, organów itp.).

Inne informacje.
█ Ze względu na mięsiste i delikatne korzenie tulipanowca, należy bardzo uważać przy jego przesadzaniu. Najlepiej robić to w okresie spoczynku i wykopując możliwie dużą bryłę korzeniową.
█ Tulipanowiec nie wymaga przycinania.

  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...

Początek strony

MOJEDRZEWA.PL

Copyright © 2006-2025 by Piotr Gach

Zobacz też:
Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych
Tomasz Niechoda, Janusz Korbel -
Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego
Monumental Trees
Konkurs Drewno jest wspaniałe (Nadleśn. Łopuchówko)