ATLAS DRZEW POLSKI - publikacja na podstawie niniejszej strony
ATLAS DRZEW POLSKI - wydanie 2
Ostatnia
modyfikacja:
2018-01-19
Systematyka:
ROŚLINY / NACZYNIOWE / NASIENNE / NAGONASIENNE / IGLASTE / SOSNOWCE /
SOSNOWATE / Sosna / zwyczajna - górska - limba - czarna - wejmutka - ...
Licznik odwiedzin:
Roślina (bardzo) światłolubna Roślina umiarkowanie higrogrolubna Roślina (bardzo) mrozoodporna
GATUNEK
Sosna czarna
(Pinus nigra)
ang. European Black Pine
inne nazwy: sosna austriacka
Podobne gatunki:
- brak -
Gatunek obcy
(pd. Europa,
Azja Mniejsza)
Drzewo iglaste
zimozielone
Pokrój zmienny
H: 20-40 m
Długość życia:
ok. 500 lat
Tempo wzrostu:
duże
Biotop:
bory sosnowe,
lasy mieszane
Kwiaty:
1-p., wiatrop.
V-VI
Dekor.:
igły!, kora
Sosna czarna
Cechy charakterystyczne:
(różnice w stosunku do sosny zwyczajnej)
Kora szaroczarna do czarniawej,
(gałęzie jak gdyby pokryte warstewką sadzy)
w młodości często z charakterystycznymi, haczykowato odstającymi końcami łusek.
♦ Ciemniejsze (czarniawe) pąki.
Igły dłuższe, grubsze i bardziej sztywne (osiągają do 18cm długości).
♦ Nieco większe i bardziej masywne szyszki.
 

█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Bardzo dziękuję za wsparcie strony!
Miło mi poinformować, że wpłaty na zbiórkę osiągnęły poziom kosztów hostingu.
Ponieważ nie chcę zarabiać na stronie, do końca roku usuwam link do zbiórki.
Raz jeszcze wielkie dzięki!

Uwaga. Poniżej ograniczono się głównie do wskazania najistotniejszych różnic pomiędzy omawianą tu sosną czarną, a podobną do niej, jednak bez porównania częściej występującą w Polsce sosną zwyczajną, której szczegółowy opis został zamieszczony oddzielnie.

Sosna czarna - zasięg
Zdjęcie pobrano z witryny Wikipedii

To pochodzące z górskich terenów południowej Europy zimozielone drzewo iglaste zostało sprowadzone do Polski w 1759 r. Jest ono średnio wysokie (20-40m), ma prosty pień i początkowo stożkowatą, a u starych drzew nieregularną i mocno prześwietloną koronę. Konary są najczęściej charakterystycznie kandelabrowato wzniesione, rzadziej ustawione poziomo.
█ Jak podaje strona Tall Trees, najwyższa w Europie (i na świecie) sosna czarna rośnie w Irlandii i mierzy 43m; jest to jednak niepotwierdzony wynik. Z kolei wg strony Monumental Trees, rekord należy do drzewa rosnącego w Ferté-Imbault we Francji i wynosi 37.6m (JPh, 2011, laser). Najgrubsze drzewo tego gatunku można znaleźć w Vaals w Holandii; posiada ono pień o obwodzie 5.36m (φ 1.71m). W Polsce za najgrubszy okaz tego gatunku jest uważane drzewo o obwodzie pnia 3.70m, rosnące na terenie Nadleśnictwa Sława Śląska. Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy.

Sosna czarna występuje na stanowiskach naturalnych w górskich i wyżynnych lasach południowej Europy (zwłaszcza Bałkanów) oraz Azji Mniejszej. W innych częściach Europy jest sadzona w uprawach leśnych (w Polsce gdzieniegdzie wprowadzana sztucznie do drzewostanów sosny zwyczajnej), a także jako drzewo ozdobne w parkach i ogrodach. Jest gatunkiem o małych wymaganiach siedliskowych, bardzo odpornym zanieczyszczenia powietrza (dlatego sadzona na terenach poprzemysłowych i wzdłuż dróg), mrozoodpornym, preferującym jednak ciepłe lata. Cechuje się dużą zmiennością genetyczną i posiada wiele odmian; w Europie Środkowej najbardziej rozpowszechniona z nich (ze względu na największą mrozoodporność) jest odmiana austriacka.

Sosna czarna różni się od zwyczajnej przede wszystkim szaroczarną korą (stąd nazwa) oraz dłuższymi i grubszymi igłami. Podobnie jak u sosny zwyczajnej, są one zebrane na krótkopędach po dwie sztuki, jednak ich długość może dochodzić nawet do 18cm. Męskie szyszeczki sosny czarnej są zebrane u nasady młodych pędów w kępkach nie tworzących tak regularnie stożkowatych grup, jak u sosny zwyczajnej. Żeńskie szyszeczki i dojrzałe szyszki obu gatunków są bardzo podobne do siebie (u sosny czarnej szyszki są nieco większe - osiągają 8cm długości). Podobnie zbudowany jest także ich głęboki, palowy system korzeniowy. Sosna czarna osiąga wiek około 500 lat. Rośnie dość szybko (jednak nieco wolniej od sosny zwyczajnej) - przeważnie ok. 70cm/rok. Drewno podobne do występującego u sosny zwyczajnej, jednak nieco bardziej miękkie i słabsze, zawiera też znacznie więcej żywicy, przez co jest cięższe.

Stare drzewa sosny czarnej mają przeważnie nieregularną koronę, a ich konary są często wzniesione:

Pokrój młodej sosny czarnej Pokrój młodej sosny czarnej
Pokrój sosny czarnej

Kora sosny czarnej Kora młodej sosny czarnej Kora młodej sosny czarnej
Szaroczarna kora sosny czarnej jest
spękana podobnie jak u sosny zwyczajnej,
jednak jej zabarwienie jest ciemniejsze.
U góry pnia spękania przyjmują czasem osobliwy
wygląd z powodu haczykowato zagiętych
na zwenątrz, mocno odstających końców łusek.
Na młodych gałęziach kora jest
ciemna, że wyglądają one
gdyby były pokryte sadzą.


Szpiczasto-jajowate pąki
sosny czarnej są większe niż
u sosny zwyczajnej. Mają one
cimnobrunatny lub nawet
czarniawy kolor.
Pąki sosny czarnej
Igły sosny czarnej Igły sosny czarnej
Igły sosny czarnej są podobne jak u sosny zwyczajnej - m.in. także zebrane na krótkopędach po dwie sztuki -
jednak są nieco grubsze i sztywniejsze, a przede wszystkim osiągają znacznie większą długość (nawet do 18cm).

Kwiaty męskie sosny czarnej Szyszeczki żeńskie sosny czarnej Szyszki sosny czarnej
Męskie szyszeczki sosny czarnej są większe
i zebrane w szersze, masywniejsze oraz
mniej regularne kępki niż u s. zwyczajnej.
Kulisto-jajowate szyszeczki żeńskie
mają jasnobrązowy kolor.
Szyszki sosny czarnej są bardzo podobne
do występujących u sosny zwyczajnej,
jednak nieco większe i masywniejsze.