Mahonia (Mahonia) ang. Mahonia

Rodzaj niewielkich, zimozielonych krzewów liściastych, uprawianych często ze względu na dekoracyjne kwiaty i owoce. Te ostatnie mają postać małych, kulistych jagód, zabarwionych przeważnie na niebiesko i pokrytych woskowym nalotem. U niektórych gatunków kwiaty i owoce są tworzone późną jesienią lub nawet w zimie, co w połączeniu z wiecznie zielonymi liśćmi czyni mahonie jednymi z najbardziej atrakcyjnych w okresie zimowym roślin ozdobnych.
█ Mahonia jest kwiatem stanowym Oregonu.

Systematyka

Rodzaj mahonia obejmuje 70-110 gatunków, z których żaden nie występuje w Polsce naturalnie, a najczęściej uprawiana jest mahonia ostrolistna (inaczej pospolita - M. aquifolium). Inne gatunki są u nas uprawiane bardzo rzadko; jednym z nich jest pochodząca z Azji mahonia japońska (M. japonica), wyróżniająca się m.in. bardzo dużymi liśćmi oraz jesienno-zimowym okresem kwitnienia. Mahonia rozłogowa (M. repens) charakteryzuje się z kolei bardzo niskim pokrojem, M. pinnata natomiast nietypowymi dla rodzaju, ciemnopurpurowymi owocami. Do innych rzadko uprawianych w Polsce gatunków należy pochodząca z Himalajów mahonia Beala (M. bealei).
█ Mahonie są tak blisko spokrewnione z berberysami, że niektórzy specjaliści wręcz zaliczają je do rodzaju berberys (Berberis). Od berberysów różnią się przede wszystkim dużymi, pierzastozłożonymi liśćmi, bezcierniowymi pędami oraz dłuższymi gronami kwiatów.
█ Duży stopień pokrewieństwa pomiędzy mahoniami a berberysami pozwolił już w 1850 r. na stworzenie ich międzyrodzajowego mieszańca (skrzyżowano wówczas berberys pospolity z mahonią ostrolistną). Mieszańce mahonii z berberysami oznacza się jako x Mahoberberis.

Gatunki szczegółowo opisane w serwisie

Mahonia ostrolistna

Ten niewielki, zimozielony krzew liściasty pochodzący z Ameryki Północnej należy do często uprawianych w Polsce roślin ozdobnych. Jego podstawowy walor dekoracyjny stanowią zimozielone liście pierzasto złożone ze sztywnych i skórzastych listków, które na brzegu są zaopatrzone w ostre kolce. Mimo, że generalnie liście nie opadają na zimę, to jesienią niewielka część z nich atrakcyjnie się przebarwia na czerwono i opada, te zaś, które nie opadły zimą przybierają ciemną, zielonopurpurową barwę. Wielką ozdobą mahonii są jej jaskrawożółte kwiaty kwitnące w środku wiosny. Miododajne i zebrane w groniaste kwiatostany, pod koniec lipca przekształcają się one w owocostany złożone z małych, kulistych, dość nietypowo - bo na niebiesko zabarwionych jagód. Gęsto obsypane niebieskimi jagodami krzewy przez wiele miesięcy prezentują się niezwykle efektownie.
Więcej informacji...

Występowanie

Zasięg. Wschodnia Azja (w tym Himalaje), Ameryka Północna i Środkowa. Biotop. Zależny od gatunku. Preferencje. Mahonie nie mają zbyt wygórowanych wymagań. W większości preferują gleby żyzne i wilgotne, ale rosną też na ubogich, znoszą okresowe susze. Generalnie są to rośliny mrozoodporne, choć w nieosłoniętych miejscach podczas surowych, szczególnie bezśnieżnych zim mogą czasem przemarzać. Są wrażliwe na poparzenie intensywnymi promieniami słonecznymi, zwłaszcza wiosną, kiedy na liściach częściowo zalega śnieg, a otaczające drzewa nie dają jeszcze cienia. Najlepiej rosną w półcieniu lub w całkowitym zacienieniu (często rozsiewają się pod koronami drzew); na stanowiskach w pełni nasłonecznionych ich liście mogą wysychać. Długość życia i tempo wzrostu. Krzewy wolno rosnące.

Zastosowanie

Głównie jako rośliny ozdobne.

Cechy morfologiczne

Pokrój. Niewielkie, słabo rozgałęzione krzewy liściaste. Wysokość większości gatunków nie przekracza 1m. Jedną z najmniejszych jest rzadko osiągająca 0.5m mahonia rozłogowa. Najczęściej uprawiana u nas mahonia ostrolista dorasta średnio do około 1m wysokości. System korzeniowy płytki i delikatny (należy uważać przy przesadzaniu!). Kora zależna od gatunku. Pędy mahonii, w odróżnieniu od berberysów, są bezcierniowe, grubsze i mniej rozgałęzione. Pąki najczęściej kuliste, liściowe drobne. Liście blaszkowate, nieparzystopierzaste, złożone z (3)5-15 listków, długości całkowitej 10-50cm (jedne z największych tworzy m. japońska; są one niebieskozielone i osiągają 45cm długości). Listki skórzaste i sztywne, na brzegu u większości gatunków zaopatrzone w ostre kolce. Blaszka z góry przeważnie błyszcząco ciemnozielona, od spodu jaśniejsza. Ustawienie: skrętoległe na ogonkach. Okres występowania: cały rok (rośliny zimozielone). U niektórych gatunków, np. mahonii ostrolistnej, liście na zimę przebarwiają się na różne odcienie czerwonego koloru. Ciekawy przypadek stanowi mahonia rozłogowa (M. repens), której częściowo opadające liście przybierają w jesieni kolor pięknego brązu. Kwiaty obupłciowe, owadopylne i miododajne, zebrane na końcach zeszłorocznych pędów w długie na 5-20cm, szczytowe, najczęściej wyprostowane grona, wiechy lub wiązki. Pojedyncze kwiaty jaskrawożółte, posiadające 6 płatków korony i 9 działek kielicha, pachnące. Okres kwitnienia: kwitnienie wczesne (u mahonii japońskiej nawet jesienią lub w zimie). █ Kwiaty mahonii, podobnie jak blisko spokrewnionych z nimi berberysów, posiadają bardzo ciekawą właściwość, a mianowicie ich pręciki są wrażliwe na dotyk. Dotknięte szybko zginają się w kierunku szyjki, aby następnie powrócić do stanu wyjściowego. Takie zachowanie ma na celu obsypanie owada pyłkiem. Owoce. Niewielkie, kuliste lub lekko owalne jagody o niebieskim lub granatowym zabarwieniu (wyjątkiem jest posiadająca ciemnopurpurowe owoce M. pinnata), często pokryte delikatnym, woskowatym nalotem. Są jadalne i zawierają dużą ilość witaminy C, jednak ze względu na kwaskowaty smak nie mają większego zastosowania w przetwórstwie. Są chętnie zjadane przez ptaki. Okres dojrzewania owoców: w zależności od gatunku od drugiej połowy lata poprzez jesień aż do zimy. Drewno żółte, ze względu na krzewiastą postać bez większego znaczenia użytkowego.

Początek strony

MOJEDRZEWA.PL

Zobacz też:
Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych
Tomasz Niechoda, Janusz Korbel -
Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego
Monumental Trees
Konkurs Drewno jest wspaniałe (Nadleśn. Łopuchówko)