CYPRYŚNIKOWATE (TAXODIACEAE)

Systematyka

Jedna z dwóch rodzin rzędu cyprysowców (Cupressales). Obejmuje 10 rodzajów (obecnie w większości monotypowych), w tym tylko około 15 gatunków. Wszystkie gatunki mają obecnie charakter reliktowy i są rozproszone na niewielkich, wyspowych zasięgach.
█ W systemie APG II rząd cyprysowców (Cupressales) nie istnieje, a jego rodziny - w tym rodzina cypryśnikowatych (Taxodiaceae) - są umieszczone w rzędzie sosnowców (Pinales).

Główni przedstawiciele i ich cechy morfologiczne


Najbardziej typowym przedstawicielem rodziny cypryśnikowatych jest cypryśnik błotny (Taxodium distichum). Na zdjęciu po prawej stronie charakterystyczne dla tego drzewa pneumatofory.

Cypryśnikowate to w większości duże, zimozielone drzewa iglaste, rzadziej krzewy. Należy tu kilka absolutnie niezwykłych gatunków, m.in.: sekwoja wieczniezielona (Sequoia sempervirens), mamutowiec olbrzymi (Sequoiadendron giganteum) oraz metasekwoja chińska (Metasequoia glyptostroboides). Osobniki pierwszego z wymienionych gatunków - sekwoi wieczniezielonej - osiągają ponad 115m wysokości i są najwyższymi organizmami, jakie kiedykolwiek żyły na ziemi. Z kolei nieco niższe od sekwoi, jednak masywniej zbudowane mamutowce olbrzymie należą do najpotężniejszych drzew świata; średnica ich pnia może dochodzić do 10m, a całkowita masa może przekraczać nawet 1000 ton! O ile sekwoja i mamutowiec mogą się pochwalić wyjątkowymi rozmiarami, to atutem metasekwoi chińskiej jest prehistoria. Drzewo to, określane mianem żywej skamieliny, jest jednym z najbardziej prymitywnych występujących obecnie na ziemi drzew, a co więcej, jego żyjące osobniki zostały odkryte dopiero po odnalezieniu kopalnych szczątków. Także główny przedstawiciel cypryśnikowatych - cypryśnik błotny - posiada pewną niezwykłą właściwość, mianowicie tworzy on wyrastające pionowo nad powierzchnię ziemi tzw. pneumatofory, inaczej "korzenie oddechowe" lub "korzenie powietrzne". W Polsce brak rodzimych gatunków należących do rodziny cypryśnikowatych (choć w mezozoiku na terenie Polski rosły cypryśniki i metasekwoje), a najczęściej uprawiane są tu cypryśnik błotny i metasekwoja chińska.

Rodzina cypryśnikowatych posiada nieliczne i słabe cechy wspólne. Jak już wcześniej nadmieniono, w jej skład wchodzą średnie oraz duże drzewa iglaste. Do tej ostatniej grupy należą wspomniane sekwoje wieczniezielone oraz mamutowce olbrzymie - najwyższe i najpotężniejsze organizmy, jakie kiedykolwiek żyły na ziemi. Igły cypryśnikowatych mają postać klasycznych (np. cypryśnik, metasekwoja, sekwoja) lub łuskowato-szydlastych (np. mamutowiec) szpilek albo łusek. U cypryśnika błotnego i metasekwoi chińskiej opadają one na zimę wraz z krótkopedami, u pozostałych gatunków są zimotrwałe. Cyprysnikowate to wyłącznie rośliny jednopienne o kwiatach rozdzielnopłciowych i wiatropylnych. Kwiaty męskie tworzą niewielkie kwiatostany z łuskowatymi pręcikami. Żeńskie szyszeczki składają się ze zrośniętych ze sobą łusek wspierających i nasiennych; te ostatnie zawierają na swojej powierzchni 2-9 zalążków. Po zapyleniu łuski szyszeczek rozrastają się i twardnieją. W ten sposób tworzą się szyszki będące odpowiednikami owoców, których cypryśnikowate, jako rośliny nagonasienne, nie tworzą. Szyszki cypryśnikowatych są małe (dużo mniejsze niż u sosnowatych), kuliste lub jajowate. Składają się one z niewielu zdrewniałych, najczęściej ułożonych spiralnie, tarczkowatych łusek. Nasiona z wąskim skrzydełkiem lub nieoskrzydlone. Siewki posiadają 2-9 liścieni. Drzewa żywiczne.

Początek strony

MOJEDRZEWA.PL

Zobacz też:
Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych
Tomasz Niechoda, Janusz Korbel -
Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego
Monumental Trees
Konkurs Drewno jest wspaniałe (Nadleśn. Łopuchówko)